طرح «معماری ماه تا مریخ»؛ ایجاد یک مستعمره فضایی یا جاه‌طلبی بشر در مسیر تحول علمی؟
تاریخ انتشار: ۱۷ خرداد ۱۴۰۲ | کد خبر: ۳۷۹۲۲۰۸۴
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران با بیان اینکه در یکی دو سده اخیر و در عصر کنونی ماه و مریخ تقریباً با اهداف و استراتژی مشترکی دنبال می‌شوند، گفت: اخیراً ناسا موضوعی را تحت‌عنوان معماری ماه تا مریخ عنوان‌کرده است.
دکتر محمدجواد کلائی در گفت‌وگو با ایسنا، اظهار کرد: گرچه معماری فوق از طرف ناسا مطرح و هدایت می‌شود، اما احتمالاٌ کشورهای دیگری چون چین، ژاپن، هند و کشورهای اروپایی در این راه برنامه‌ریزی دارند.
بیشتر بخوانید:
اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!
وی با بیان اینکه این معماری موارد و عملیات مورد نیاز برای مأموریت‌های ماه و مریخ را به‌عنوان یک سیستم متحد در نظر می‌گیرد، گفت: هدف اصلی آن آماده‌سازی موارد لازم برای سکونت طولانی‌مدت در ماه و مریخ است.
رئیس بخش فیزیک خورشیدی و نجوم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه این موضوع سیاست‌ها و اهداف متعددی را دنبال می‌کند، افزود: در همین راستا، ناسا سال گذشته کارگاه‌های متعددی را با شرکت آژانس‌های فضایی مطرح جهان، دانشگاه‌های آمریکا و برخی صنایع آمریکا برگزار کرد که در آن سیاست‌ها و اهداف درازمدت را تعیین و مستندسازی کردند، این حاکی از آن است که اقامت طولانی‌مدت در ماه و مریخ و مسائل جانبی آن، چه از نظر علمی و چه اقتصادی با جدیت دنبال می‌شود.
دکتر کلائی با بیان اینکه این اهداف شامل حوزه‌های متنوعی می‌شود، گفت: از آن‌جمله می‌توان به علوم سیاره‌ای و نجومی، علوم بنیادی، علوم زیستی و بیولوژی، فناورانه و رباتیک، حمل‌ونقل فضایی و ایجاد زیرساخت‌های لازم برای اقامت در ماه و مریخ اشاره کرد. همچنین شامل فعالیت‌های اقتصادی می‌شود، به‌عنوان مثال گسترش حوزه اقتصادی فراتر از مدار زمین برای حمایت از صنعت و نوآوری از آن‌جمله است.
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه در این معماری اهداف زیادی دنبال می‌شود، ادامه داد: از این اهداف در حوزه زیستی، می‌توان به مواردی چون درک و چگونگی واکنش زیستی به محیط‌های ماه، مریخ و فضای بینابین آنها جهت پیشبرد دانش و حمایت از مأموریت‌های فضایی ایمن و کاهش خطرات برای اکتشافات آینده اشاره کرد.
دکتر کلائی ادامه داد: همچنین در حوزه علمی می‌توان از اهدافی مانند توسعه روش‌های انسانی و تکنیک‌های پیشرفته، مثلاً استفاده از تکنیک‌های رباتیک برای بررسی مکان‌ها، انجام اندازه‌گیری‌ها در مکان، جهت بهینه‌سازی زمان فضانوردی در سطح ماه و مریخ، حفظ و محافظت از مناطق سایه‌دار دائمی ماه و سمت دور ماه که تحت‌عنوان سمت آرام رادیویی نیز شناخته می‌شود یا از برنامه‌ریزی برای درک بهتر پدیده‌های مرتبط به اقلیم فضایی جهت پیش‌بینی دقیق محیط دینامیکی از فضا تا سطح ماه و مریخ نام برد.
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران درباره دیگر اهداف معماری ماه تا مریخ ناسا، گفت: در حوزه علمی کاربردی همچنین می‌توان به اهدافی مانند مشخص کردن منابع ماه و مریخ که در دسترس هستند یا جمع‌آوری داده‌های تحقیقات علمی و تجزیه و تحلیل ذخایر بالقوه برای فعال کردن استفاده از منابع ماه و مریخ در مأموریت‌های فضایی اشاره کرد.
ایجاد یک سیستم تولید و توزیع برق در ماه از اهداف زیرساختی مربوط به ماه در معماری ناسا
دکتر کلائی ادامه داد: از اهداف زیرساخت‌های مربوط به ماه در این معماری، ایجاد یک سیستم تولید و توزیع برق در ماه برای پشتیبانی از عملیات رباتیک و انسانی و ایجاد یک زیرساخت بهره‌برداری جهانی از ماه است که در آن صنعت آمریکا و شرکای بین‌المللی آن برای داشتن یک اقتصاد قوی وابسته به ماه بتوانند حضور رباتیک و انسانی مستمر خود را روی سطح ماه حفظ کنند. سرانجام در این معماری، در زمینه حمل‌ونقل فضایی، به توسعه سیستم‌هایی که قادر به بازگرداندن طیف وسیعی از محموله‌ها از سطح ماه و مریخ به زمین هستند، اشاره شده است.
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران در بخش دیگری از سخنان خود درباره مریخ و اکتشافات درباره این سیاره جنجالی، گفت: اندازه‌گیری‌های نوترون توسط اودیسه مریخ حاکی از وجود آب فراوان در زیر سطح هر دو قطب مریخ است، علاوه براین مقدار حیرت‌انگیزی از آب زیرسطحی را در دو منطقه نزدیک خط استوا نیز نشان داده‌اند.
دکتر کلائی خاطرنشان کرد: یک توضیح احتمالی که در این‌باره ارائه شد، این بود که احتمالاً حدود یک میلیون سال پیش، نیروهای گرانشی سیارات دیگر باعث تغییر موقتی در شیب محور چرخش مریخ شدند، به‌طوری‌که کلاهک‌های یخی در معرض نور مستقیم خورشید قرار گرفتند که باعث تبخیر بخشی از آب و در نهایت منجمد شدن مجدد در نقاط دیگر سیاره شد.
وی در توضیح تکمیلی مکانیسم تشخیص احتمالی وجود آب در سطح سیاره مریخ، گفت: پرتوهای کیهانی ذرات زیراتمی سریع و پرانرژی هستند که معمولاً از فضای بین ستاره‌ای وارد منظومه شمسی می‌شوند. زمانی که این ذرات به خاک مریخ برخورد و نفوذ می‌کنند، با هسته اتم‌های موجود در خاک برخورد می‌کنند و باعث آزادسازی نوترون‌ها می‌شوند.
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ادامه داد: این نوترون‌های آزادشده که بیشتر از لایه‌های سطحی سرچشمه می‌گیرند، می‌توانند به لایه سطحی بیرونی‌تر نفوذ کنند، از آن بگذرند و نهایتاً به فضا فرار کنند. با این‌حال، اگر مولکول‌های آب در لایه‌های سطحی وجود داشته باشند، هسته اتم‌های هیدروژن در این مولکول‌ها، نوترون‌ها را جذب و از فرار آنها جلوگیری می‌کنند. ابزاری که روی مدارگَرد اودیسه مریخ نصب شده است، نوترون‌هایی را که از مریخ می‌آیند را تشخیص می‌دهد و بدین ترتیب جایی که دستگاه کمبود نوترون را پیدا می‌کند، جایی است که خاک، حاوی هیدروژن و احتمالا آب است.
به گفته کلایی، نتایج این اندازه‌گیری‌ها، توسط اودیسه مریخ نشان داده است که آب فراوانی در زیر سطح هر دو قطب مریخ وجود دارد.
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران با بیان اینکه یافته‌های متعددی وجود آب در مریخ را تائید می‌کند، خاطرنشان کرد: مدارگَردهای مختلف مریخ و مأموریت‌های دیگر شواهدی از بستر رودخانه‌های باستانی، کلاهک‌های یخی قطبی و مواد معدنی آبدار را در سطح مریخ ارائه کرده‌اند که نشان می‌دهد در گذشته آب مایع وجود داشته است.
دکتر کلائی توضیح داد: هر آب مایعی که زمانی بر روی بخش‌هایی از سطح مریخ روان بوده، احتمالاً به‌صورت یخ‌زده است، چه در یخ‌های قطبی و چه در زیر سطح سیاره. برای بررسی این ایده، محققان از دستگاهی در مدارگَرد مریخ به نام اودیسه مریخ برای اندازه‌گیری نتیجه برخورد پرتوهای کیهانی به مریخ استفاده کردند.
وی با بیان اینکه علاوه‌بر مسائل زمین‌شناختی، فرآیندهای فیزیکی نیز در فضا و در طبیعت رخ می‌دهد که با آگاهی از این فرآیندها می‌توان با مطالعه اثرات جنبی آنها به نتایج مهمی دست یافت، گفت: یکی از این تأثیرات، مربوط به برهمکنش پرتوهای کیهانی با سطح مریخ است که نمونه‌ای از این برهمکنش‌ها در احتمال وجود آب در سطح مریخ ذکر شد.
رئیس بخش فیزیک خورشیدی و نجوم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران درباره امکان وجود نشانه‌های حیات در سطح مریخ هم توضیح داد: امروزه می‌دانیم که مریخ دنیایی سرد و بیابانی و غبارآلود با جوی بسیار نازک و رقیق عمدتاً حاوی دی‌اکسیدکربن و نیتروژن، (حدود ۹۵ درصد دی‌اکسیدکربن و سه درصد نیتروژن با مقادیر جزئی از گازهای دیگر چون آرگون و بخارآب) است، به‌هرحال باگذشت زمان و تحقیقات علمی بیشتر، کم‌کم رؤیای وجود مریخی‌ها جای خود را به احتمال وجود آب و یافتن حیات ابتدایی در آن داد.
تحقیقات درباره وجود حیات یا موجودات فرازمینی منحصر به مریخ نیست
دکتر کلائی با بیان اینکه تحقیقات در خصوص پیدا کردن حیات یا موجودات فرازمینی منحصر به مریخ نیست و جست‌وجو در خصوص حیات فرازمینی نیز همراه با بقیه علوم در حال تحول و تکامل است، افزود: هم‌اکنون این پرسش مطرح است که آیا جو مریخ اولیه، به‌اندازه کافی ضخیم و گرم بوده است که آب به‌صورت مایع در سطح سیاره باقی بماند؟ پاسخ مثبت است.
وی تصریح کرد: در واقع شواهد نشان می‌دهد که روزی چهره مریخ بسیار متفاوت از چهره امروزی‌اش بوده است. به‌طوری‌که در مریخ اولیه، در زمان‌های بسیار دور، رودخانه‌های جاری و دریاچه‌هایی وجود داشته و وجود یک میدان مغناطیسی از برخورد تشعشعات فضایی جلوگیری می‌کرده است، اما طبق نظریه‌های مطرح کنونی با سرد شدن فضای داخلی مریخ، میدان مغناطیسی آن از بین رفته و جو بدون دفاع باقی مانده و این دوره گرم و مرطوب پایان یافته است، به‌نظر می‌رسد زمانی وجود داشته که ممکن است سیاره در آن دوره میزبان حیات هرچند ابتدایی بوده باشد، به‌هرحال در حال حاضر در خصوص زمان وجود حیات آن توافقی وجود ندارد.
کاوشگران فضایی با مطالعات صخره‌ای، به شرایط زمان شکل‌گیری آنها پی می‌برند
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران درباره اهمیت مطالعات صخره‌ای در کاوشگری فضایی هم توضیح داد: همان‌طور که فسیل‌های باستانی با قدمت بسیار طولانی روی زمین شواهدی از چگونگی تکامل حیات و مسائل زیستی در سیاره ما ارائه می‌دهند، سنگ‌های باستانی با قدمت زیاد هم به ما کمک می‌کنند تا بفهمیم سطح و جو سیاره ما چگونه تکامل یافته است. به‌عنوان‌مثال، قدیمی‌ترین سنگ‌های روی زمین دارای یک ماده شیمیایی هستند؛ ساختاری که نشان می‌دهد آنها در زمانی شکل گرفتند که اکسیژن کمی در جو وجود داشته است و بنابراین مربوط به پیش از ظهور فرآیند فتوسنتزی هستند.
دکتر کلائی افزود: به‌طور مشابه، دانشمندان سیاره‌شناس هم که می‌خواهند درباره تاریخ تحول سیاراتی مثل مریخ اطلاعات به دست آورند، علاقه زیادی به مشاهده و آزمایش صخره‌های باستانی آنها دارند و نمونه‌برداری از خاک و صخره‌ها یکی از اهداف اصلی کاوشگرهای ماه و مریخ هستند.
وی تصریح کرد: جمع‌آوری اطلاعات ممکن است از طرق دیگر هم به‌دست آید، به‌عنوان مثال از طریق تکه سنگ‌هایی که بر اثر رویدادهای مختلف احتمالاً در زمان‌های بسیار دور، از سیاره‌ای دیگر جداشده و به زمین رسیده‌اند و می‌توان آنها را شهاب‌سنگ نامید، می‌توان اطلاعاتی کسب کرد.
شهاب‌سنگ‌های «مریخی» حاوی اطلاعات علمی مهم
عضو هیئت علمی مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران با بیان اینکه یک نوع از این شهاب‌سنگ‌ها معروف به شهاب‌سنگ‌های «مریخی» هستند که می‌توانند حاوی اطلاعات علمی مهمی در خصوص مریخ باشند، ادامه داد: اخیراً، تکه‌هایی از یک شهاب‌سنگ مریخی که با نوع جدیدی از میکروسکوپ کوانتومی مطالعه و بررسی شده است، نشان می‌دهد که میدان مغناطیسی مریخ تا ۳.۹ میلیارد سال پیش، یعنی بیشتر از آن چیزی که قبلاً تصور می‌کردند، دوام و ادامه داشته است و دوم اینکه قطبین مغناطیسی مریخ مانند مغناطیسی میدان زمین تعویض می‌شده است، بدین‌ترتیب سرنخ‌های موجود در یک شهاب‌سنگ با منشأ مریخی که پایش به زمین رسیده، اطلاعات مهمی را در اختیار می‌گذارد که ممکن است بقیه داستان را هم تغییر دهد؛ از جمله قابلیت سکونت در مریخ.
دکتر کلائی جست‌وجوی مولکول‌های اولیه و سازنده حیات و کشف گازهای مهم و بیولوژیک در مریخ را یکی دیگر از موضوعات مطرح درباره مریخ و اهداف کاوشگرهایی که به مریخ رفته‌اند، دانست و خاطرنشان کرد: به‌عنوان‌مثال در سال ۲۰۱۸، مریخ‌نورد کنجکاوی ناسا، مولکول‌های آلی پیچیده‌ای را کشف کرد که در رسوبات باستانی مریخ بجا مانده‌اند. این مولکول‌ها که حاوی کربن و هیدروژن هستند، بلوک‌های سازنده حیات هستند و سرنخ‌هایی درباره پتانسیل این سیاره برای سکونت‌پذیری ارائه می‌دهند و یا شناسایی گاز متان در جو مریخ توسط مریخ‌نورد کنجکاوی که متان از این لحاظ یک گاز مهم است، چون می‌تواند توسط فعالیت‌های بیولوژیکی و فرآیندهای زمین‌شناسی تولید شود.
به گفته وی، همچنین مریخ‌نورد استقامت و بالگرد نبوغ مشغول انجام تحقیقات علمی و کاوش برای یافتن نشانه‌هایی از حیات میکروبی در گذشته هستند.
رئیس بخش فیزیک خورشیدی و نجوم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران وجود میدان مغناطیسی را یکی از عوامل مهم سیاره‌ای، برشمرد و افزود: چون وجود یک میدان مغناطیسی، حتی یک میدان ضعیف، می‌تواند در محافظت از جو در برابر تأثیرات مخرب مستقیم توسط باد خورشیدی نقش مهمی داشته باشد.
دکتر کلائی ادامه داد: گرچه میدان مغناطیسی ضعیف مریخ یک مگنتوسفر قوی مانند زمین تشکیل نمی‌دهد، اما مطالعه مگنتوسفر مریخ برای درک آب‌وهوای گذشته سیاره، از دست دادن جو آن و پتانسیل آن برای حمایت از حیات مهم است.
وی خاطرنشان کرد: برهمکنش بین باد خورشیدی و جو مریخ در غیاب یک مگنتوسفر قوی به فرار جو کمک می‌کند. ذرات پرانرژی باد خورشیدی می‌توانند مولکول‌ها را از جو مریخ دور کنند و به از دست رفتن ترکیبات فَرّار مانند هیدروژن و اکسیژن منجر شوند.
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران گفت: کاوشگر «ماوِن» ناسا از زمان ورودش به مدار مریخ یعنی از سال ۲۰۱۴ تاکنون اطلاعاتی را در خصوص لایه یونسفر یا همان لایه یونیزه جو، مگنتوسفر مریخ و برهمکنش آن با باد خورشیدی جمع‌آوری کرده است که این اطلاعات نه تنها به دانستن گذشته مریخ کمک می‌کند، بلکه شناخت وضعیت کنونی فضای نزدیک مریخ، به برنامه‌های آتی انسان برای سکونت طولانی مدت در مریخ کمک می‌کند.
دکتر کلائی یکی از پیشرفت‌های جالب و فناورانه اخیر را تولید اکسیژن از دی‌اکسیدکربن موجود در جو مریخ دانست و خاطرنشان کرد: اکسیژن برای تنفس بخصوص برای اقامت طولانی‌مدت در مریخ ضروری است و یکی از چالش‌های پیش روی است، علاوه‌بر آن، اکسیژن برای متان، سوخت پیشران‌های فضایی هم ضروری است. بنابراین تهیه آن از محل سیاره یک موفقیت چشمگیر محسوب می‌شود.
وی توضیح داد: دی‌اکسیدکربن گازی است که حدود ۹۵ درصد جو مریخ را تشکیل می‌دهد. موکسی مخفف دستگاهی است که روی مریخ‌نورد استقامت ناسا نصب شد و در سال ۲۰۲۰ با موفقیت توانست از دی‌اکسیدکربن، اکسیژن تولید کند. به‌طوری‌که دی‌اکسیدکربن روی یک کاتد کاتالیز شده مبتنی بر نیکل جریان می‌یابد و به یون‌های اکسیژن و اکسیدکربن تجزیه می‌شود و سرانجام یون‌های اکسیژن به آند منتقل می‌شوند؛ جایی که یون‌ها دوباره به‌صورت مولکول اکسیژن ترکیب می‌شوند. بنابراین آب و دی‌اکسیدکربن می‌توانند به‌عنوان واکنش‌دهنده برای تولید متان و اکسیژن مورد نیاز برای یک پیشران وسیله نقلیه مریخی با پیشرانه «اکسیژن- متان» عمل کنند. به‌طوری‌که آب از طریق ذوب یخ موجود در مریخ و اکسیژن از دی‌اکسیدکربن جو به دست می‌آید.
با ساخت تلسکوپ، تصور وجود حیات در دیگر سیارات بیشتر نمایان شد
دکتر کلائی، درباره رابطه ماه و مریخ و ویژگی‌های سیاره مریخ هم، گفت: ماه نزدیک‌ترین و مأنوس‌ترین جرم سماوی در طول تاریخ بشر بوده است و در عصر کنونی نیز یکی از اهداف اصلی انسان است، اما مریخ شاید جنجالی‌ترین سیاره در تاریخ معاصر بشر بوده، بخصوص در یکی دو سده اخیر، ضمن اینکه در عصر کنونی ماه و مریخ تقریباً با اهداف و استراتژی مشترکی دنبال می‌شوند.
وی درباره نگاه تاریخی به مریخ این سیاره جنجالی، توضیح داد: این مسأله جنجالی بودن مریخ، یک ریشه فکری و جنبه «تاریخی- فلسفی» دارد که آغاز آن به اکتشافات علمی در قرون گذشته برمی‌گردد، زمانی که مشخص شد حق با کوپرنیک بوده است مبنی بر اینکه زمین و سیارات به دور خورشید می‌گردند و به‌دنبال آن، اینکه زمین هم یک سیاره مانند دیگر سیارات است، به‌عبارت دیگر حیات ممکن است ویژه زمین نباشد.
رئیس بخش فیزیک خورشیدی و نجوم مؤسسه ژئوفیزیک دانشگاه تهران ادامه داد: باتوجه به تلسکوپ‌های جدیدی که در آن زمان ساخته‌شده بودند، این تصور که ممکن است حیات در دیگر سیارات نیز باشد، بیشتر نمایان شد، چون می‌توانستند با تلسکوپ به‌دنبال اثبات این فرضیه باشند، به‌طوری‌که در کنار این مشاهدات گمانه‌زنی‌ها و بحث‌های فلسفی هم پیرامون آن ادامه داشت و هنوز هم ادامه دارد.
دکتر کلائی خاطرنشان کرد: به‌هرحال در خصوص مریخ این گمانه‌زنی‌ها زمانی جدی شد که اخترشناس ایتالیایی «شیاپارلی» در سال ۱۸۷۸ میلادی زمانی که مریخ از نظر مداری به زمین نزدیک شده بود، صحبت از مشاهدات خود از مریخ و مشاهده کانال‌هایی روی سطح مریخ کرد و این‌طور القاء شد که این کانال‌ها، مصنوعی هستند و کتابی تحت‌عنوان «زندگی در مریخ» را چاپ کرد.
وی توضیح داد: به‌دنبال آن شخصی به نام «لاوِل» که ظاهراً یک منجم آماتور و ثروتمند بوده است، تحت‌تأثیر حدسیات و کتاب «شیاپارلی» در سال ۱۸۹۴ میلادی در ایالت آریزونای آمریکا یک رصدخانه تأسیس می‌کند و هدفش تائید کشفیات شیاپارلی بود. او پس از مشاهدات مستمر به این نتیجه می‌رسد که دخالت گونه‌ای هوشمند در میان است و چندین اثر را چاپ می‌کند، از جمله کتابی به‌نام «مریخ به‌عنوان محل زندگی» که در سال ۱۹۰۸ به چاپ رسید و این یعنی ادامه گمانه‌زنی در خصوص مریخ و مریخی‌ها و ورود آن به قرن بیستم.
وی ادامه داد: از نظر مقبولیت در جامعه آن زمان، عموم مردم از کار «لاوِل» با شور و شوق استقبال کردند، اما در عوض دانشمندان آن زمان خونسردتر با موضوع برخورد کردند، بخصوص هم‌زمانی آن با «راسل والاس» و «داروین» کاشفان کد تکاملی؛ چون طبق نظریه تکاملی، احتمال پیدایش یک‌گونه حیاتی، آن‌هم بافکر و هوش در یک همسایگی فضایی یعنی زمین و مریخ بسیار بسیار پائین است.
دانشیار گروه فیزیک فضا دانشگاه تهران یادآورشد: به‌هرحال در آن زمان وجود مریخی‌ها به فرهنگ‌عامه تبدیل‌شده بود و در نیمه نخست قرن بیستم، رمان‌ها و فیلم‌های سریالی بر این اساس ساخته شدند که مورد استقبال عموم قرار گرفتند و این شد که طی دهه‌های متوالی مریخ جایگاه خاص و جنجالی در فرهنگ‌عامه داشت.
تصویر مریخ و 6 کاوشگر ناسا که مریخ را مورد بررسی و مطالعه قرار دادند، در جهت عقربه‌های ساعت از بالا سمت چپ: مریخ‌نورد استقامت و هلیکوپتر مریخ نبوغ، فرودگر اینسایت، مدارگَرد اودیسه، مدارگَرد ماوِن، مریخ‌نورد کنجکاوی و مدارگَرد شناسایی مریخ(تصویراز ناسا)انتهای پیام
منبع: ایسنا
کلیدواژه: دانشگاه تهران مريخ ناسا ماه دانشگاه تهران دانشگاه علوم پزشکی تهران آزمون کارشناسی ارشد 1402 مهار تورم و رشد تولید ناسا معاونت علمي و فناوري رياست جمهوري دانشگاه آزاد اسلامي سیاهچاله دانشگاه تهران آزمون کارشناسی ارشد 1402 مهار تورم و رشد تولید دانشگاه علوم پزشکی تهران دانشگاه تهران دانشگاه تهران میدان مغناطیسی طولانی مدت دی اکسیدکربن اودیسه مریخ باد خورشیدی اندازه گیری نشان می دهد وجود داشته ماه و مریخ مولکول ها مریخ نورد نوترون ها سطح مریخ ایجاد یک شهاب سنگ آن زمان جو مریخ وجود آب سطح ماه سنگ ها
درخواست حذف خبر:
«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت www.isna.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «ایسنا» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۳۷۹۲۲۰۸۴ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.
با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.
خبر بعدی:
ضرورت ایجاد ساختار مناسب برای پیاده‌سازی علوم انسانی با جهان‌بینی الهی
به گزارش گروه آموزش و دانشگاه خبرگزاری علم و فناوری آنا، سید سعید رضا عاملی، رئیس شورای تحول و ارتقای علوم انسانی در نشست خانه گفت‌وگو در دانشگاه تهران که در روز شنبه هشتم اردیبهشت برگزار شد، از رئیس این دانشگاه به این دلیل که مباحث خانه گفتگو مقطعی و منحصر به شرایط حساس نبوده است و در بیش از یکسال گذشته دانشگاه تهران به صورت پیوسته محفل بحث درباره مسائل حساس اجتماعی ایران را زنده نگه داشته است، تشکر کرد.
وی در ادامه با اشاره به شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی و ریاست دکتر حدادعادل در این شورا ادامه داد: باید از دکتر حداد که ۱۴ سال رئیس شورای تحول علوم انسانی بود و خدمات ارزشمندی را در این مدت صورت داد، تشکر کرد. تشخیص ایشان این بود که باید بر برنامه‌های آموزشی و درسی مرتبط با علوم انسانی تمرکز کرد و در این مسیر ۱۷ کارگروه را ایجاد کرد تا تحول لازم در حوزه برنامه‌های درسی اتفاق بیافتد.
دعاملی ادامه داد: از سوی دیگر تأکید داشت که برای هر برنامه درسی که تدوین می‌شود باید حداقل ۲۰ منبع اساسی آموزشی به‌عنوان کتب مرجع وجود داشته باشد تا بتواند جریان علم را در آن حوزه تقویت کند. البته آثارش در این سال‌ها بیرون آمده، شاید حدود ۹۰ جلد کتاب توسط انتشارات سمت به چاپ رسیده و کتاب‌های متعددی هم در صف انتشار هستند.
در تحول برای علوم انسانی، آموزش و پرورش به عنوان زیرساخت علوم اجتماعی و علوم انسانی برای ورود به دانشگاه باید مورد توجه باشد.
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی با اشاره به تأکیدات مقام معظم رهبری در سال ۸۸ گفت: ایشان فرمودند که من احساس نگرانی می‌کنم راجع به توسعه بی‌محابای علوم انسانی، بدون اینکه هدفمندی در علوم انسانی وجود داشته باشد، بدون اینکه توجهی به بازار کار علوم انسانی و علوم اجتماعی شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در حال حاضر ۴۸ درصد دانشجویان کشور در رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی و هنر تحصیل می‌کنند، ۳۵ درصد اعضای هیئت علمی در این حوزه هستند، از ۱۶۰۰ فصلنامه مختلف در کشور ۹۰۰ فصلنامه متعلق به علوم اجتماعی، علوم انسانی و هنر است، بنابراین سرمایه عظیم انسانی در این حوزه داریم با این امید که علوم انسانی، علوم اجتماعی و هنر بتواند مسائل اساسی کشور را حل کند و سرمایه‌ای با نگرش اسلامی باشد تا بتواند تمدن نوین اسلامی و جامعه اسلامی که هدف انقلاب بوده، خلق کند.
عاملی اضافه کرد: در تحول برای علوم انسانی، آموزش و پرورش به عنوان زیرساخت علوم اجتماعی و علوم انسانی برای ورود به دانشگاه باید مورد توجه باشد. دانش آموزان به لحاظ ارزشی توجه زیادی به علوم اجتماعی و علوم انسانی ندارند و حتی علوم پایه در حال رکورد است. هفته گذشته گزارشی به شورای عالی انقلاب فرهنگی ارائه شد که نشان می‌داد هیچ یک از المپیادی‌های فیزیک و ریاضی به رشته ریاضی و فیزیک نرفتند و همه تمایلات به پزشکی و رشته‌های مهندسی پول‌ساز و یا رشته‌هایی که به لحاظ کسب و کار و شئون اجتماعی در مرتبه بالایی هستند، است. دانش‌آموزان بااستعداد سراغ علوم اجتماعی و انسانی نمی‌روند انتخاب‌هایشان رشته‌های علوم انسانی و علوم اجتماعی نیست مگر رشته‌ای مانند حقوق که ارتباطش با کسب و کار قوی است، رشته اقتصاد و مدیریت در اولویت بعدی انتخاب قرار دارد.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: از طرفی نگاه انتقادی قوی درباره علوم انسانی غرب در کشور شکل نگرفته است اساسا تغییر در پارادایم‌های دنیای غرب نشان این است که این پارادایم‌ها جواب نداده است، پارادایم دکارتی علوم تجربی جایش را به پارادایم علوم کیفی می‌دهد، و امروز روش‌های تحقیق ترکیبی؛ قدرتمندتر از روش‌های تحقیق کمّی است. همچنین در حال حاضر بین رشته‌ای‌ها مورد توجه است چراکه تک رشته‌ای‌ها نتوانستند نگاه جامع و عمیق ایجاد کنند لذا از زوایای مختلف باید به مسائل اجتماعی نگاه شود.
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: ملاحظه دیگر خود دنیای غرب است، دانش دنیای غرب نتوانست توسعه جامع برای آن جامعه ایجاد کند، بحرانهای امروز غرب بزرگ است، درصد قابل توجهی از جوانان در غرب تمایل به هم‌جنس دارند یا اساسا بی‌جنس هستند و در سردرگمی خودیابی جنسیتی هستند. بحران تجاوز به عنف در آمریکا، سواستفاده جنسی از کودکان، قمار و مسائل دیگر در این جوامع بصورت گسترده دیده می‌شود، علوم انسانی چقدر توانسته مسائل غرب را حل کند که امروز بتواند مسائل ما را حل کند.
عاملی بیان کرد: نیازمند ساختاری هستیم که علوم انسانی دارای جهان‌بینی الهی که می‌تواند جامعیت را خلق کند، داشته باشیم. در اولویت بعدی کارآمدی مطرح است. چقدر علوم انسانی می‌تواند به پیشرفت کشور کمک کند؟ چه نسبتی با خدمات صنعت و بازار کار دارد؟ چقدر علوم انسانی جدی گرفته شده است؟ چقدر سرمایه و منابع پژوهشی در کشور به علوم انسانی اختصاص می‌یابد؟!
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی با تأکید بر روزآمدی علوم انسانی گفت: چقدر این علم به روز شده است؟ فضای مجازی امروز یکی از فضا‌های پرطرفدار در جهان است، سهم تجارت الکترونیک به ۱۷ تریلیون دلار از سهم تولید ناخالص ملی جهان رسیده است
وی با طرح این سوال که علوم پایهِ علوم انسانی کجاست؟ اضافه کرد: مقام معظم رهبری عنوان می‌کنند که علوم پایه ذخیره مالی برای توسعه و پیشرفت ایجاد می‌کند، چطور می‌توانیم علوم پایه علوم انسانی تقویت کنیم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی گفت: تاکنون با دانشگاه‌های مثل دانشگاه علامه طباطبائی و دانشگاه شریف، فرهنگستان علوم و پژوهشگاه‌ها نشست‌هایی داشتیم تا هم‌افزایی دانشی داشته باشیم، امیدواریم بتوانیم در مسیر تحول و ارتقای علوم انسانی گام‌های موثر برداریم.
عاملی در بخش پایانی این نشست بیان کرد: در حدیثی از پیامبر (ص) آمده که دو نیکی برتر در جهان وجود دارد که برتر از آن نیست و آن توحید و آزار نرساندن به مردم است و دو پلیدی بزرگ وجود دارد که بدتر از آن نیست، شرک و آزار رساندن به مردم است، به نظر می‌رسد که مبنای فکری ما در علوم انسانی باید این رویکرد باشد.
وی ادامه داد: باید خودمان را پیدا کنیم، اگر یافتن خود و اهداف محقق شود می‌توانیم مسیرمان را پیدا کنیم. از طرفی رکن رکین جهانی شدن ارتباطات تنوع دسترسی‌ها و اطلاعات است، اما این تنوع باعث ایجاد سردرگمی بیشتر شده است بنابراین نیازمند هستیم در این تکثر خودمان را پیدا کنیم تا بفهیم که مسیر را باید چگونه طی کنیم.
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی اضافه کرد: یکی از کار‌های این دوره، غیرمرکزی کردن منابع تحول است تا بتوانیم از ظرفیت سرمایه انسانی کشور استفاده کنیم. افراد فاخر زیادی در کشور وجود دارد که باید از آنها استفاده کنیم.
آیین‌نامه عامل اصلی ایجاد مسیر جدید در علوم انسانی است؛ خوش‌بختانه آیین‌نامه مستقلی برای علوم انسانی و هنر تدوین می‌شود. دانشگاه‌های تهران و علامه طباطبایی و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به موضوع تدوین آیین نامه جدید تمرکز دارند.
عاملی گفت: منطق مهم اینترنت غیرمرکزی بودن محیط است. ۶ میلیارد کاربر منبع ورود داده هستند و در حال حاضر تنها بنگاه داده‌پردازی امریکا از آنها استفاده می‌کند در حالی که ما باید داده‌های مورد نیاز خودمان را داشته باشیم.
وی همچنین با انتقاد از ارجاع ندادن اساتید به آثار علمی یکدیگر بیان کرد: متاسفانه به هم ارجاع نمی‌دهیم در حالی که باید ارجاع دادن به همدیگر را مورد توجه قرار دهیم.
رئیس شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی با تأکید بر توجه به چالش‌ها و ظرفیت‌های علوم انسانی در ۴۵ سال گذشته ادامه داد: تحول در علوم انسانی از آموزش و پرورش تا دانشگاه و اشتغال را دنبال می‌کنیم. بدون توجه به آموزش و پرورش نمی‌توانیم توقع داشته باشیم که ورودی قوی به علوم انسانی داشته باشیم، از لیسانس به ارشد فرهیختگی در علوم انسانی مشاهده می‌شود، اما این کیفی گرایی باید در دوره کارشناسی نیز مدنظر باشد.
عاملی با اشاره به ایجاد کارگروه‌های جدید در شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی گفت: کارگروه‌های اشتغال، نوآوری، پژوهش، آموزش و پروش، تدوین نقشه جامع در حوزه علوم انسانی و هنر در دوره جدید ایجاد شده است. همچنین ۱۷ کارگره شورای تحول و ارتقاء علوم انسانی به ۱۱ کارگروه تبدیل شده چراکه می‌خواهیم به سمت دانش یکپارچه برویم.
وی با اشاره به تدوین آیین‌نامه ارتقای اعضای هیئت علمی بیان کرد: آیین‌نامه عامل اصلی ایجاد مسیر جدید در علوم انسانی است؛ خوش‌بختانه آیین‌نامه مستقلی برای علوم انسانی و هنر تدوین می‌شود. دانشگاه‌های تهران و علامه طباطبایی و مرکز تحقیقات سیاست علمی کشور به موضوع تدوین آیین نامه جدید تمرکز دارند.
گفتنی است؛ دانشگاه تهران روز شنبه ۸ آذر ماه در خانه گفتگو میزبان اندیشمندان و دانشمندان علوم انسانی و علوم اجتماعی، به ریاست دکتر مقیمی رئیس دانشگاه تهران بود.
جلسه ساعت ۷:۴۶ دقیقه شروع شد و تا نزدیک ۱ بعد از نیمه شب ادامه پیدا کرد و بیش از ۴۰ نفر از حاضران اظهار نظر کردند.
انتهای پیام/
استرداد ۸۵ میلیون ریال به حساب زائران حج تمتع ۱۴۰۲